مهدویت و مطالعات اجتماعی

روش‌های دستیابی به خانواده مهدوی در گفتگو با حجت الاسلام محمدعلی اخوان

حجت‌الاسلام محمدعلی اخوان متولد سال ۱۳۵۷ در شهر مقدس قم مي‌باشد. ايشان دارای كارشناس ارشد در علوم قرآنی بوده و هم‌اكنون نیز در حال تحصيل دروس خارج فقه در حوزه علميه قم هستند. از جمله سمت‌ها و فعاليت‌هاي ایشان می‌توان به مدیریت مؤسسه فرهنگي تربیتی رويش، مشاوره در امور تربيتي، كارشناسی مركز ملي پاسخگويي و تأليف ۱۲ عنوان كتاب در همین راستا شاره نمود. ایشان مدتی است که در برنامه پرطرفدار خانه مهر که از رادیو سراسری معارف، پخش می‌شود به عنوان کارشناس، حضور داشته و به تبیین مسائل مربوط به خانواده می‌پردازند. آنچه در ذیل می‌آید حاصل گفتگو با ایشان درباره بخشی از مسائل مربوط به خانواده مهدوی است.

جناب آقای اخوان، به عنوان اولین سؤال بفرمایید خانواده مهدوی چه فرقی با خانواده اسلامی دارد؟
به عنوان مقدمه باید بدانیم همان‌گونه که قرآن کریم در سوره نساء به ما می‌آموزد که: «يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا آمِنُوا بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ‏» یعنی «ای کسانی که ظاهراً به خدا و رسولش ایمان آورده‌اید حقیقتاً ایمان بیاورید». بر طبق این آیه شریفه ما در دایره اسلام، دو گروه مسلمان و مؤمن داریم. بین دو خانواده مسلمان و مؤمن نیز تفاوت‌هایی وجود دارد. بنابراین همان‌طور که یک اسلام داریم و یک ایمان، گاهی ما یک خانواده اسلامی داریم و یک خانواده ایمانی. فرق این دو به آن است که خانواده اسلامی، یک خانواده متعادل است اما خانواده ایمانی پا را فراتر گذاشته و یک خانواده متعالی است. با این مقدمه می‌گوییم که خانواده مهدوی همان خانواده ایمانی و متعالی است که به دنبال آرمان‌های بلندی است و از سطح فعالیت‌های عمومی اسلامی فراتر رفته است. در خانواده مهدوی نه تنها اعضای خانواده خوب هستند بلکه برای کل مؤمنان نیز برنامه دارد کما اینکه قرآن کریم از زبان آنها در سوره فرقان می‌فرماید:« رَبَّنا هَبْ لَنا مِنْ أَزْواجِنا وَ ذُرِّيَّاتِنا قُرَّةَ أَعْيُنٍ وَ اجْعَلْنا لِلْمُتَّقينَ إِماما؛ پروردگارا! از میان همسران و فرزندان ما روشنی چشمانمان قرار بده و ما را پیشوای متقین مقرر نما». خانواده مهدوی، خانواده‌ای است که ازدواج و بچه‌دار شدن و تربیت آنها و دیگر رفتارهایش برای آن است که غیبت هزار و چند ساله امام زمان را با پرورش افرادی که شایستگی سربازی وی برای قیام و حکومت جهانی او را دارند، تمام نماید و به غربت حضرت مهدی و اجداد معصومین خاتمه دهد.

آیا چنین خانواده‌ای مخصوص دوران غیبت امام عصر است یا در دوره‌های قبل مانند زمان پیامبران و سایر ائمه نیز چنین خانواده‌هایی داریم؟
اساس حرف آن است که دو جبهه حق و باطل و به تبع، دو جریان ولایت الهی و شیطانی در جامعه انسانی وجود دارد و خانواده‌ها نیز به عنوان سلول‌های جامعه به دو بخش خانواده‌های ولایی و شیطانی که هر کدام در صدد تثبیت ولایت خدا یا طاغوت هستند، تقسیم می‌شوند به همین جهت ما در متون دینی هم از آل ابراهیم و آل فرعون، سخن می شنویم و هم از اهل‌البیت رسول الله و آل ابوسفیان. منظور از خانواده مهدوی نیز خانواده‌ای است که به دنبال حاکمیت ولایت حق در جهان است که منتهی این امر به وسیله حضرت مهدی برداشته می‌شود. خانواده اسلامی خانواده‌ای است که به دنبال انجام واجبات و ترک محرمات و داشتن محبت به اهل‌بیت است اما خانواده مهدوی علاوه بر این موارد به دنبال حاکمیت و ولایت اهل‌بیت پیامبر در عالم که همانا ادامه ولایت خداست، می‌باشد و این مهم‌ترین اولویت اوست که در تمام انتخاب‌ها و تصمیم‌گیری‌ها و حتی بر روابط عاطفی در خانواده هم مقدم است؛ بنابرین در این خانواده فقط به محبت به اهل‌بیت اکتفا نمی‌شود.

با این حساب ویژگی مخصوص خانواده مهدوی چیست؟
خلاصه آن‌چه تاکنون بیان کردیم آن است که طرز تفکر خانواده مهدوی با خانواده‌های دیگر فرق داشته و در واقع یک خانواده مهدوی، آرمان‌گرا است که در انتظار حاکمیت حق در هستی به وسیله ولی خدا و امام دوازدهم، به سر می‌برد. به همین جهت معرفت خانواده‌ مهدوی به امام زمان و معارف مهدوی از خانواده‌های دیگر کامل‌تر است. علاوه بر آن یک خانواده مهدوی همیشه امام زمان را ناظر بر تمام فعالیت‌های خود می‌بیند نه اینکه او را از خانواده خویش غایب بداند.

اگر خانواده‌ای دوست داشته باشد که خانواده‌ای مهدوی شود باید از کجا شروع کند؟
باید از عشق و محبت به امام زمان آغاز کرد تا آن‌گاه همه گرایش‌ها و تلاش‌های ما و خانوده ما بر محور ایشان سامان یابد. اما این را هم بدانیم که این کشش و محبت، اول از ناحیه خود حضرت نسبت به ما صورت می‌گیرد. مهم این است که ما بدانیم که چگونه به این رابطه عاشقانه دو طرفه دست یابیم.

چگونه یک خانواده مهدوی می‌تواند به این رابطه محبت آمیز با امام زمان دست یابد؟
نکته اول آن است که باید طرز تفکر خود را اصلاح کنیم و به آنچه در فرق بین خانواده اسلامی و مهدوی و برکاتی که یک خانواده مهدوی به آن می‌رسد، معرفت یابیم. علاوه بر آن، یک خانواده مهدوی به طور دائم به این فرمایش امام زمان توجه دارد که فرمود: «انّا غير مهملين لمراعاتكم و لا ناسين لذكركم، و لولا ذلك لنزل بكم اللّأواء و اصطلمكم الاعداء؛ همانا، ما از رعايت حال شما كوتاهی نمی‌كنيم و شما را از ياد نمی‌‏بريم، چه در غير اين صورت، سختی‌ها و گرفتاری‌ها بر شما فرو مى‏آيد و دشمنان شما را ريشه‏‌كن كرده و از بين می‌‏برند». پس باید چنین حس صمیمانه‌ای را که ایشان به ما دارند در خود نیز به وجود آوریم. در ادامه این فرمایش، حضرت می‌فرماید که ما را پشتیبانی نمایید. یعنی باید به این فکر باشیم که در مقابل این همه لطف و مهربانی حضرت، کاری انجام دهیم که مورد رضایت ایشان باشد نه اینکه فقط در هنگام سختی‌ها به حضرت پناه ببریم بلکه در همه حال باید به فکر امام زمان باشیم و به او توجه کنیم. یک خانواده مهدوی چنین است.
اصولاً ائمه بزرگوار ما به یاد و توجه به اهل‌بیت در مجالس خود توجه داده‌اند. امام صادق علیه‌السلام به داود بن سرحان فرمود: «يَا دَاوُدُ أَبْلِغْ مَوَالِيَّ مِنِّي السَّلَامَ وَ أَنِّي أَقُولُ رَحِمَ اللَّهُ عَبْداً اجْتَمَعَ مَعَ آخَرَ فَتَذَاكَرَ أَمْرَنَا فَإِنَّ ثَالِثَهُمَا مَلَكٌ يَسْتَغْفِرُ لَهُمَا وَ مَا اجْتَمَعْتُمْ فَاشْتَغِلُوا بِالذِّكْرِ فَإِنَّ فِي اجْتِمَاعِكُمْ وَ مُذَاكَرَتِكُمْ إِحْيَاءً لِأَمْرِنَا وَ خَيْرُ النَّاسِ مِنْ بَعْدِنَا مَنْ ذَاكَرَ بِأَمْرِنَا وَ عَادَ إِلَی ذِكْرِنَا؛ اى داود به دوستانم سلام مرا برسان و اينكه من مي‌گويم: رحمت كند خدا بنده‏اى را كه با ديگرى همراه شود، و امر ما را گفتگو كنند كه سومی آنان فرشته‌‏اى است كه براى هر دو آمرزش خواهد، و هر جا گرد آئيد و به ياد ما مشغول شويد، گرد آمدن و گفتگوى شما امر ما را زنده مي‌دارد، و بهتر مردم پس از ما كسی است كه مذاكره كند در امر ما و بازگردد به ياد كردن ما». خانواده ما یکی از بهترین اجتماعاتی است که در آن اعضای خانواده می‌توانند با گفتگو درباره امام زمان و یاد او محبت ایشان را در دل‌ها افزایش دهند.

دعا برای امام زمان در میان اعضای خانواده چه نقشی می‌تواند ایفا کند؟
ببینید مهم‌ترین چیزی که یک خانواده را به رنگ امام زمان در می‌آورد ترک انواع گناهانی است که موجب رنجش حضرت می‌شود. در همین راستا دعا برای فرج ایشان تأثیر فراوانی دارد. البته گاهی دعا برای شخص امام عصر است و گاهی برای جایگاه ولایت ایشان. خاصیت مهم این ادعیه دو چیز است؛ اول باعث انس و رفاقت با حضرت مهدی می‌شود و دوم آنکه وظایفی را که ما باید در قبال زمینه‌سازی برای ظهور وی انجام دهیم، به ما گوشزد می‌کند و این هر دو سبب رشد خانواده ما و تبدیل شدن آن به یک خانواده آرمانی و مورد پسند امام زمان می‌شود.